فقر آهن ( کم خونی ) در کودکان و نوزادان |عوارض ناشی از آن در سیستم ایمنی بدن

متاسفانه امروزه کم خونی کودکان و نوزادان یک بیماری شایع به حساب می آید. یکی از اصلی ترین دلایل این عارضه نداشتن تغذیه مناسب مادر در دوران بارداری می باشد. زیرا همانطور که می دانید تغذیه جنین درون شما توسط بند ناف مستقیما اتفاق می افتد و کمبود هرگونه ویتامین، مکمل و مواد معدنی در رژیم غذایی شما با رژیم غذایی او نیز رابطه مستقیم دارد. در ادامه این موضوع به بررسی علائم کمبود آهن در کودکان ، فواید آهن و استفاده از قطره آهن ، مقدار مورد نیاز آهن در کودکان برای جلوگیری از کم خونی و غیره. می پردازیم.

اهمیت قطره آهن در رشد کودکان

گلبول های قرمز خون حاوی هموگلوبین می باشند که وظیفه این گلبول ها انتقال پروتئین و اکسیژن به تمام سلول های بدن می باشد. بدن ما برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. آهن به گلبول های قرمز خون رنگ می بخشد. وقتی آهن کافی نداشته باشید ، گلبول های قرمز کوچک و کم رنگ می شوند و آن ها نمی توانند اکسیژن کافی را به اندام ها و عضلات بدن شما برسانند. در این حالت فرد دچار ” کم خونی ” یا ” فقر آهن ” می شود. این اتفاق در بدن کودکان به دلیل ضعیف تر بودن سیستم ایمنی بدنشان نسبت به بزرگسالان شدت بیشتری دارد. از این رو برای نوزادان پزشک از 3 ماهگی به بعد قطره آهن تجویز می کند.

علائم کمبود آهن در کودکان چیست؟

نوزادان و کودکان برای رشد طبیعی مغز خود و جلوگیری از کم خونی به آهن نیاز دارند. کودکانی که با مشکل کمبود آهن مواجه هستند ممکن است از نظر جسمی فعالیت کمتری داشته و رشد آنها با سرعت کمتری انجام شود. آنها همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• افزایش وزن آهسته تر نسبت به همسالان خود

• رنگ پریدگی پوست

• بی اشتهایی مزمن

• بد خلقی و تند مزاجی مانند گریه های بی وقفه

• عدم تمرکز و حواس پرتی

• احساس خستگی و بی حالی

• ضعف رفتگی بدن

*کمبود آهن در کودکان می تواند بر نحوه یادگیری و تمرکز آن ها در سنین بالاتر و همچنین در مدرسه تاثیر داشته باشد*

زمانی که کودک یا نوزاد شما مبتلا به کمبود آهن باشد، به سختی وزن می گیرد یا اصلا وزن اضافه نمی کند.

چه زمانی نیاز به آهن در بدن کودکان بیشتر است؟

در کودکان شیرخوار شیر مادر تا شش ماهگی آهن مورد نیاز کودک را تأمین می‌کند البته به این شرط که خود مادر تغذیه متعادل و سرشار از آهن داشته باشد. زمانی که کودک غذای کمکی استفاده می کند لازم است که از وجود آهن کافی در آن اطمینان کامل را پیدا کنید. زیرا در اصل هدف استفاده از خوراکی های کمکی برای کودک تامین ویتامین ها و مکمل هایی می باشد که در حالت عادی به مقدار کم به بدن می رسد و خود بدن قادر به تولید آن ها نمی باشد.

نیاز روزانه کودک به آهن با توجه به سن او

جدول سنی زیر می تواند یک راهنمای درست برای انتخاب تغذیه کودک شما باشد:

• 7 تا 12 ماهگی به میزان 11 میلی گرم

• 12 تا 36 ماهگی به میزان 7 میلی گرم

• 4 تا 8 سالگی به میزان  10 میلی گرم

• 9 تا 13 سالگی  به میزان 8 میلی گرم

• 14 تا 18 سال به میزان 11 میلی گرم (در پسران)

14 تا 18 سال به میزان 15 میلی گرم (در دختران)

چه غذاهایی منبع خوبی برای تامین آهن کودکان هستند؟

غذاهایی که غنی از آهن هستند و می توانند به عنوان جایگزین قطره آهن برای کودکان – نوزادان استفاده شوند عبارتند از:

1. گوشت: گوشت گاو ، بره ، گوشت خوک ، گوساله ، جگر ، مرغ ، بوقلمون ، به خصوص جگر.

2. ماهی

3. تخم مرغ

4. غلات: غلات غنی شده از آهن ، نان های سبوس دار ، نان غنی شده ، ماکارونی و برنج.

منابع دیگر آهن عبارتند از:

• حبوبات: نخود ، عدس ، نخود خشک و لوبیا.

• سبزیجات: اسفناج ، کلم بروکلی ، جوانه بروکسل ، نخود سبز ، لوبیا.

برای کمک به جذب آهن در بدن ، این مواد غذایی را با منابع خوبی از ویتامین C مانند پرتقال ، گوجه فرنگی و فلفل قرمز ترکیب کنید. به عنوان مثال ، یک غلات صبحانه غنی شده با آهن را با برش های پرتقال برای کودک دلبند خود سرو کنید. یا اسپاگتی های رشته ای و شکل دار را با یک سس گوشت و گوجه فرنگی طبیعی ترکیب کرده و به عنوان یک وعده غذایی سالم و پر از آهن به همراه پروتئین به کودک خود بدهید.

آیا استفاده از مکمل یا قطره آهن برای نوزادان لازم است؟

 نوزادانی که کاملا 9 ماه بارداری را طی کرده و پس از این دوران به دنیا می آیند، از شیر مادر یا شیرخشک تغذیه می کنند نیازی به مکمل آهن ندارند.

 نوزادان کم وزن به مکمل آهن نیاز دارند که می تواند به صورت قطره آهن مورد استفاده قرار گیرد. حتما با پزشک خود درباره مصرف مکمل آهن برای کودک مشورت کنید.

 کودکان بالای یک سال نیازی به مکمل آهن ندارند ، مگر اینکه غذاهای غنی از آهن را به اندازه کافی مصرف نکنند. اگر فکر می کنید این مسئله نیازمند بحث بیشتر می باشد با پزشک کودک خود صحبت کنید.

آیا مکمل یا قطره های آهن عوارض جانبی دارند؟

شواهد کمی وجود دارد که فرمول های غنی شده با آهن ، غلات یا غذاهای غنی از آهن باعث بروز عوارض گوارشی مانند یبوست در نوزادان یا کودکان نوپا شوند. اما کسانی که دچار عوارض شده اند، به صورت زیر در بدن کودک نمایان بوده:

1. معده درد

2. حالت تهوع

3. اسهال

4. یبوست

5. مدفوع کدر مایل به سیاه

بدن بیشتر کودکان بعد از چند هفته مصرف قرص یا قطره آهن به آن ها عادت می کند.

از این موضوع آگاه باشید که اگر کودک شما نسبت به قطره آهن واکنش بدی نشان داد یا گریه کرد دلیل بر حساسیت بدنی او نمی باشد. تمامی کودکان از خوردن قطره آهن به طور طبیعی امتناع می کنند.

نکات تکمیلی در ارتباط با کم خونی کودکان و مصرف آهن

 قرص های آهن می توانند مدفوع کودک شما را مایل به سبز یا سیاه مایل به خاکستری کنند که این عارضه طبیعی است.

 به احتمال زیاد مایع آهن دندان های کودک را لکه دار می کند. برای جلوگیری از لک ماندن دائمی دندان های کودک آن ها را با آب بشویید.

قرص های آهن را از دسترس کودکان کوچک دور نگه دارید.

بیش از حد توصیه شده به کودک خود آهن ندهید زیرا مقدار زیاد و نا متعادل می تواند بسیار خطرناک باشد.